Direnç Nedir? Hesaplama ve Çeşitleri, Direnç Renk Kodları

Direnç Nedir? 

Direnç nedir?; bir güç veya etkiye karşı gösterilen mukavemet yani karşı koyma durumu olarak bilinmektedir. Direnç; direniş, mukavemet, karşı koyma, karşı güç uygulama ve kendisinden sonrakilere yıkıcı gücün ulaşmasını engelleme anlamlarına da gelmektedir. İnsanlar için direnç dayanma gücü ve uygulanan güce karşı koyma çabası olarak görülmektedir. Yazımda direnç hesaplama ve çeşitleri ,direnç renk kodları gibi konulara’da değineceğim.

Direnç kelimesinin kullanıldığı alanlardan birisi de elektronik devrelerde karşımıza çıkmaktadır. Elektronik devrelerde direnç belirli renklerle kodlanmaktadır. Peki, elektronik devrelerde direnç nedir? hesaplama ve çeşitleri, direnç renk kodları nasıl belirlenmektedir? Elektronik devrelerde direnç; devreye gelen elektrik akımına karşı gösterilen mukavemettir.

Yani elektronik devrede bulunan direnç gelen akımın doğrudan diğer devre elemanlarına ulaşmadan akım şiddetinin düşürülmesini sağlamaktadır. Direnç renk kodları da devreye gelen akıma bağlı olarak değişmektedir. Elektronik devrelerde kullanılan direnç birimi Ohm olarak adlandırılır. Bir devrede bulunan direnç ise R ile gösterilmektedir. Devrede bulunan her bir direnç için R1, R2, R3,… RN şeklinde değer verilmektedir.

Direnç Devrelerde Neden Kullanılır?

Devrelere gelen elektrik akımının miktarını azaltmak için direnç kullanılmaktadır. Bir devreye yüksek bir elektrik akımı gelmesi durumunda devrenin yanması söz konusu olacaktır. Devrelerin sağlıklı bir şekilde ve uzun ömürlü olmasını dereye eklenen dirençler sağlamaktadır.

Şebekeden devreye gelen yüksek elektrik akımı öncelikle dirençlere giriş yapmaktadır. Devrede bulunan direnç kendisine gelen elektrik akımına karşı bir bariyer görevi yaparak bir süreliğine akımın geçişini engellemektedir. Akımın sürekli gelmeye devam etmesi bir süre sonra direncin üzerinden diğer devre elemanlarının çalışma ihtiyacı oranında akımın geçmesine izin vermesiyle devam etmektedir.

Bir elektronik devrede direnç kullanılmaması akım gücünün artması veya düşmesi durumunda devrenin zarar görmesine sebep olacaktır. Bu yüzden devrelerde direnç kullanmak devre için hayati önem taşımaktadır. Devrede kullanılan maddeye göre direnç kullanılmalıdır.

Dirençlerin devrelerde kullanılması;

• Akımın sınırlandırılması
• Besleme geriliminin bölünerek küçültülmesi
• Hassas devre elemanlarının zarar görmemesi
• Yükün alınması
• Isı sağlamak

Gibi amaçlarla devrelere bağlanması söz konusu olmaktadır. Günlük hayatımızda kullanılan neredeyse tüm elektronik devrelerde farklı özelliklere sahip dirençler kullanılmaktadır.

Yapıldıkları Maddeye Göre Direnç Çeşitleri?

Devrelerde kullanılacak dirençlerin hesaplama ve çeşitleri farklı yöntemler kullanılarak belirlenmektedir. Direnç çeşitlerini kullanıldıkları devrelere göre birçok çeşide ayırmak mümkündür.

Ancak, direnç elemanlarının yapıldıkları maddeye göre çeşitleri şöyledir;

• Karbon karışımlı dirençler
• Film dirençler
• Tel sarımlı dirençler

Yapıldıkları maddeye göre çeşitlere ayrılan bu dirençlerin her biri farklı özelliklerde devrelerde kullanılmaktadır. Devrelere bağlanan dirençler “R” harfi ile gösterilmektedir.

Direnç Bağlama Türleri?

Yapıldıkları maddeye göre üç tür üretimi yapılan bu dirençlerin devrelere bağlanmasında paralel bağlama, seri bağlama ve karışık bağlama şeklinde üç tür bağlama yolu vardır. Elektronik devrelerin çalışma prensibine göre direncin bağlanma türü belirlenmektedir. Dirençler farklı güçlerde üretilir ve dirençlerin güçlerini üzerinde bulunan renkler belirler. Dirençlerin güç değeri ve renk kodu ne olursa olsun dayanabileceği üst bir güç seviyesi bulunmaktadır. Dirençlerin bağlantı türü de bu dayanabileceği üst sınırı etkilemez. Anacak devreye gelecek akım ve devrenin çalışma prensibine uygun bir direnç bağlama türü seçilmesi gerekmektedir.

Seri ve Paralel Direnç Hesaplama

Devrelere seri veya paralel direnç bağlama yapmak için öncelikle devreye gelen akımın ölçülmesi gerekmektedir. Devreye seri direnç bağlama işlemi devreye bağlanacak dirençlerin arasında başkaca bir devre elemanı olmadan peş peşe bağlamak anlamına gelmektedir. Bir devreye seri olarak bağlanan dirençlerin hesaplanması ise dirençlerin sahip olduğu değerlerin toplanması ile bulunmaktadır.

Örneğin; bir devreye seri olarak bağlanan üç direnç için R1 + R2 + R3 değerlerinin toplamı yapılarak direnç değeri hesaplanır. Direnç değerlerinin hesaplanmasında dikkat edilmesi gereken temel husus R birim değerlerinin aynı cins olmasıdır. Bir devreye bağlanan paralel direnç hesaplamasında yöntem biraz değişmektedir. Bunu A ve B noktasına bağlanan üç direnç örneği ile açıklamak daha anlaşılır olmasını sağlayacaktır.

Dirençlerin değerleri R1 = 10 ohm, R2 = 20 ohm, R3 = 40 ohm olsun. Bu devreye paralel olarak bağlanan dirençlerin hesaplaması 1/RAB = (1/R1) + (1/R2) + (1/R3) şeklinde formüle edilir. Bu devrede bulunan paralel dirençlerin eşdeğeri 1/RAB = (1/10) + (1/20) + (1/40) işleminden sonra 5,71 ohm olarak ortaya çıkmaktadır.

Diğer bilim nedir yazımı’da okuyabilirsiniz.