Son günlerde insanların aklını kurcalayan bir soru; geleceğin yükselen yıldızı kripto para birimi nedir ve nasıl çalışır? Bitcoin, Litecoin, Etherium gibi sanal para birimlerinin değer kazanması kripto paranın ne olduğu ve kripto paraya güvenilebilir mi gibi sorular getirdi. Bu yazıda kripto para biriminin ne olduğunu nasıl çalıştığını, gelişim sürecini ve altyapısını ele alacağız. Peki bu kripto para nedir?
Kripto Para Nedir ?
En basit tanımıyla kripto para , dijital para biçimidir. Türk lirası gibi fiziksel, kripto para birimi olmayan paranızı dijital para birimine dönüştürebilirsiniz, fakat bu, kripto para birimlerinin çalışma şekli fiziksel para ile tamamen aynı değildir. Kripto para birimleri yaygınlaştığında, bunları tıpkı fiziksel para birimlerinde yaptığınız gibi elektronik ödeme yapmak veya fiziksel paraya çevirmek için kullanabilirsiniz.
Bununla birlikte, kripto para birimlerini ayıran temel fark, arkasındaki teknolojidir. Gelecekte gelişen dijital ortam ile birlikte kripto paraların da arkasındaki teknolojilerin güçleneceği ve birçok fiziksel paraya karşı bir avantaj elde edebileceği düşünülüyor.
Kripto Para Tanımı
Günümüzde dijital ortamla birlikte artık paranın tanımının değiştiğini söyleyebiliriz. Bununla birlikte artık güven duyduğumuz para birimlerine olan yatırımlarımız kripto paraların gelişimiyle değişmeye başladı. Banka hizmetlerinin günümüz koşullarının hizmetinde aksaklıklar yaşattığı için birçok dijital ortamdaki para birimine insanların güveni arttı. (Kripto para birimleriyle, bankalardan ve diğer merkezi aracılardan muaf olunabilir. Günün her saatinde para aktarımı gerçekleşebilir.) Bunun nedeni, kripto para birimlerinin merkezi olmayan blok zinciri adı verilen bir teknolojiye (örneğin; Blockchain) dayanmasıdır. Ağdaki yaptığınız işlemler kaydedilir, ve bankadaki gibi aktaracağımız paradan herhangi bir kesinti alınmaz.
Paradaki bir diğer önemli değişikliklerden biri ise işlem kolaylığının sağlanması olmuştur. Hükümete bağlı kalmadan ülkeler arası istediğiniz rakamda para transferi yapmak, ve en önemlisi bu bilgilerin güvenli bir şekilde saklanmasını sağlamak kripto para biriminin önemli özelliklerinden biridir. Ayrıca bazı kripto para birimlerinin sınırlı sayıda yapılması, kripto parayı fiziksel paradan ayıran temel etmenlerden bir diğeridir.
Yükselen Kripto Paranın Geçmişi
15 yıl kadar önce hiç duymadığımız ve bilmediğimiz para birimleri çok kısa sürede kendine dünya çapında büyük bir rol üstlendi. İlk kripto para birimi şüphesiz adını birçok kez duyduğumuz Bitcoin’di. Bitcoin ilk kurulan kripto para birimiydi, fakat dijital para birimleri yaratmaya yönelik birçok çaba, Bitcoin’in resmi olarak tanıtılmasından yıllar önce gerçekleşmişti.
Bitcoin, Satoshi Nakamoto adıyla geçen gizemli bir kişi tarafından geliştirilen ilk kripto para ürünüydü. Bitcoin i oluşturan bu kişinin kim oldu hala bir bilinmezlik içerisindedir. Satoshi, 2008’de Bitcoin fikrini yayınladı ve tanımını: “kişiden kişiye elektronik para sistemi” olarak tamamen elektronik bir para birimini tüm dünyaya sundu.
Bitcoin, Etherium, Litecoin gibi kripto para birimleri, madencilik adı verilen bir süreçle oluşturulur . Madencilik genel kavramından öte dijital olarak karmaşık, güçlü bilgisayarlar üzerinden yapılabilen para madenciliğidir. Çünkü dünya çapında yapılan birçok işlem için çok güçlü bir dijital altyapıya sahip olmak gerekir. Bu dijital altyapıda kripto madenciliğinden faydalanılır.
Bitcoin, 2010 – 2011 yıllarına tek kripto para birimi olarak kaldı. Ardından Bitcoin kullanıcıları içindeki kusurları fark etmeye başladılar. Bunun önlemini almak için, Bitcoin’in tasarımını hız, güvenlik, anonimlik ve daha birçok konuda geliştirmek için altcoin olarak da bilinen alternatif paralar yaratmaya karar verdiler . İlk altcoinler arasında, Bitcoin’in altınına gümüş olmayı hedefleyen Litecoin de vardı. Ancak yazı yazılırken 1.600’den fazla kripto para birimi mevcut ve bu sayının gelecekte çok daha fazla olması bekleniyor.
10 yıl önce dijital para birimlerine çok küçük miktarlarda yatırım yapan kişiler günümüzün milyonerlerini oluşturmuştur. Bu kişilerin dijital paraya güveni kripto parayı geliştiren etmenlerden biri olmuştur.
Kripto Para Birimi Avantajları Nelerdir?
- Siz ve alıcı arasında bir köprü görevi görmesi: Fiziksel para ile her transfer yaptığınızda, bankanız veya aracı kurum size dijital ödeme hizmeti ücreti kesintisi yapar. Fakat kripto para birimlerinde ücret ya kesilmez ya da en asgari düzeydedir.
- Para yolsuzluğunun sıfıra inmesi: milyarlarca lirayı aşan paranın tek bir güç altında toplanması birçok felaketi beraberinde getirebilir. Ayrıca milyarlarca lirayı aşan paraların güvenliliği büyük bir sorumluluk ister. Fakat kripto para belirli bir merkezi olmadan ve bir kişi, kurum veya çatı altında değildir. Kripto para birimleri, gücü birçok insan arasında veya daha da iyisi ağın tüm üyeleri arasında dağıtarak mutlak güç sorununu çözmeyi amaçlamaktadır. Zaten blockchain teknolojisinin arkasındaki anahtar düşünce budur.
- Ülkelerin tonlarca para basımının önlenmesi: Hükümetlerin para basmaları için merkez bankaları vardır. Bu merkez bankaları bir ekonomik sorunla karşılaştıklarında tonlarca para basmaktan çekinmezler. Eğer dünya üzerinde hakimiyeti olan bir ülkede para basma işlemi çok fazla olursa, bu diğer ülke ekonomilerini de olumsuz etkiler. Daha fazla para basılarak, bir hükümet borcunu kurtarabilir veya para biriminin değerini düşürebilir. Bu gibi durumlarda enflasyon aniden yükselir ve insanlar günlük mal ve hizmetleri almak için parası bile yetmez. Kucak dolusu kağıt paraya çok ucuz mal ve hizmetler almak durumunda kalırız. Günümüzde birçok ülkenin bu sorunla karşılaştığını görmekteyiz. Çoğu kripto para biriminde sınırlı, belirlenmiş miktarda para bulunur. Tüm bu madeni paralar dolaşımdayken, blok zincirinin arkasındaki merkezi bankanın, bir ülkenin veya kişinin basitçe daha fazla para basma veya oluşturma şansı yoktur.
- İnsanların merkeze değil kendilerine bağlı olması: Fiziksel nakit para ile, temelde tüm kontrolünüzü merkez bankalarına ve devlet kurumlarına verirsiniz. Fakat bilinmelidir ki devlet istediği zaman banka hesabınıza kolayca ulaşabilir ve fonlarınıza erişiminizi engelleyebilir.
Bunun örneği Amerika’da Avrupa’da Orta Doğu ve Hindistan’da çokça görülmüştür. Siz öldüğünüzde eğer mirasınızı devredecek kişi yoksa bankadaki paranızın tamamı devlete gider. Kısacası çeşitli durumlarda da hükümetin paranıza ulaşması oldukça kolaydır. Kripto para ile kurumların veya kişilerin hesabınıza ulaşması siz istemediğiniz sürece mümkün değildir
